احیای «کرسی‌های آزاداندیشی» به همت شهید طهرانچی | مشارکت ۴ هزار دانشجوی دانشگاه آزاد خراسان رضوی در پنجمین دوره

به گزارش شهرآرانیوز، کرسی‌های آزاداندیشی درواقع نشستی درباره موضوعی مشخص و ازپیش‌تعیین‌شده است که افراد به صورت آزاد، نظام‌مند، محترمانه، عقلانی، منطقی و شجاعانه، آن موضوع را مورد بحث و بررسی، گفت‌و‌گو، تبادل و تضارب آراء، همراه با استدلال و ارائه مستندات قرار می‌دهند. از نخستین‌باری که راه‌اندازی کرسی‌های آزاداندیشی در دانشگاه‌ها مطرح شد و هیجان و تب‌وتاب فضای دانشگاه‌ها و دانشجویان شدت گرفت، سال‌ها می‌گذرد؛ اما چندسالی است که دوباره رویداد ملی کرسی‌های آزاداندیشی به همت دانشگاه آزاداسلامی در زمان ریاست شهید محمدمهدی طهرانچی در سال ۱۳۹۹ راه‌اندازی شد و از آن زمان تاکنون، پنج دوره برگزار شده و امسال، دانشگاه‌ها خود را برای ورود به ششمین دوره آماده می‌کنند. واحد‌های دانشگاه آزاد اسلامی نیز متولی این امر شدند تا دبیری آن را در شهر و استان خود به عهده بگیرند. دانشگاه آزاداسلامی واحد مشهد و خراسان رضوی نیز در این حوزه، نسبت به دیگر دانشگاه‌های مشهد و استان گوی سبقت را ربوده و حضور فعالی در این حوزه دارد.

آزادی بیان در چارچوب قانون و تولید نظریه در چارچوب اسلام‌

اینکه بدانیم از چه زمانی کرسی‌های آزاداندیشی مطرح شد و چرا بنیان آن باید در دانشگاه‌ها بنا شود، در گام نخست نیاز است به پیشینیه آن نگاهی بیندازیم. طرح بحث از ضرورت آزاداندیشی به بهمن‌ماه سال ۸۱ برمی‌گردد. نقطه شروع ماجرا سخنان رهبر معظم انقلاب در دیدار با اعضای انجمن اهل قلم بود؛ بعد از این دیدار، نامه‌ای از طرف عده‌ای از دانش‌آموختگان و پژوهشگران حوزه علمیه به ایشان نوشته شد و در پاسخ به آن نامه سه روش پیشنهاد شده که شامل تشکیل کرسى‌هاى نظریه‌پردازى، کرسى‌هاى پاسخ به سؤالات و شبهات و کرسى‌هاى نقد و مناظره بود؛ «برای بیدارکردن عقل جمعی، چاره‌ای جز مشاوره و مناظره نیست و بدون فضای انتقادی سالم و بدون آزادی بیان و گفت‌وگوی آزاد با «حمایت حکومت اسلامی» و «هدایت علم و صاحب‌نظران»، تولید علم و اندیشه دینی و در نتیجه، تمدن‌سازی و جامعه‌پردازی، ناممکن یا بسیار مشکل خواهد بود. برای علاج بیماری‌ها و هتاکی‌ها و مهار هرج‌ومرج فرهنگی نیز بهترین راه، همین است که آزادی بیان در چارچوب قانون و تولید نظریه در چارچوب اسلام، حمایت و نهادینه شود. به نظر می‌رسد که هر سه روش پیشنهادی شما یعنی تشکیل «کرسی‌های نظریه‌پردازی» «کرسی‌های پاسخ به سؤالات و شبهات» و «کرسی‌های نقد و مناظره»، روش‌هایی عملی و معقول باشند و خوب است که حمایت و مدیریت شوند؛ به‌نحوی‌که هر چه بیشتر، مجال علم، گسترش یافته و فضا بر دکانداران و فریبکاران و راهزنان راه علم و دین، تنگ‌تر شود.»

بعد از آن سال، رهبر معظم انقلاب به شکل‌های مختلف موضوع راه‌اندازی کرسی‌های آزاداندیشی در دانشگاه‌ها را مورد تأکید قرار دادند؛ از جمله سال ۹۰ در دیدار با نخبگان؛ «فکر کنید، بگویید، بنویسید، در مجامعِ خودتان منعکس کنید؛ آن کرسی‌های آزاداندیشی را که من صد بار - با کم و زیادش - تأکید کردم، راه بیندازید و این‌ها را هی آنجا بگویید؛ این می‌شود یک فضا. وقتی یک فضای گفتمانی به وجود آمد، همه در آن فضا فکر می‌کنند، جهت‌گیری پیدا می‌کنند و در آن فضا کار می‌کنند؛ این همان چیزی است که شما می‌خواهید.»

احیای طرح کرسی‌های آزاداندیشی به همت شهید طهرانچی

حال بعد از آنکه اجرای کرسی‌های آزاداندیشی بعد از سال ۱۳۸۶ که توسط مقام معظم رهبری مطرح شد، فرازوفرود‌هایی را طی کرده است. برخی دانشگاه‌ها با برگزاری محافل بزرگ و کوچک دانشجویی، به این امر اقدام کردند و در برهه‌ای از زمان نیز، فضای کرسی‌های آزاداندیشی دانشجویی دچار التهابات سیاسی و اجتماعی شد که همین موضوع باعث شد مسئولان، با احتیاط بیشتری در این حوزه گام بردارند تا اینکه سال ۱۳۹۹، با حمایت و راهبری رئیس وقت دانشگاه آزاداسلامی، کرسی‌های آزاداندیشی دوباره کلید خورد، اما با کوله‌باری از تجربه که باعث شده امروز این کرسی‌ها، منسجم‌تر و منظم‌تر پیش بروند.

رئیس دانشگاه آزاداسلامی واحد مشهد و خراسان رضوی در خصوص اجرا و راه‌اندازی کرسی‌های آزاداندیشی در دانشگاه‌ها با تأکید بر این مطلب که احیای این طرح، به همت شهید طهرانچی بوده است به شهرآرانیوز گفت: رویداد ملی کرسی‌های آزاداندیشی وقتی در سال ۱۴۰۱ از سوی دانشگاه آزاد برگزار شد، مورد تقدیر رهبر معظم انقلاب قرار گرفت که تمامی واحدها، فعالیت گسترده‌ای در این حوزه داشتند، لذا در سال ۱۴۰۲ از طریق شورای عالی انقلاب فرهنگی، دانشگاه آزاد به عنوان متولی برگزاری آن معرفی شد که در همان، بیش از ۲ هزار تیم دانشجویی در کشور در این رویداد شرکت کردند و واحد مشهد، با ۲۹۰ تیم حضور پیدا کرد.

در ادامه حتما بخوانید جنبش دانشجویی، گوهر گران‌قدر انقلاب اسلامی | روایتی از دیدار متفاوت دانشجویان مشهد با آیت‌الله علم‌الهدی

مدل برگزاری کرسی‌های امروز به امر رهبری نزدیک‌تر است

محسن مرادی در پاسخ به این سؤال که آیا کیفیت کرسی‌های آزاداندیشی دانشجویی مانند سال‌های ابتدایی دهه ۹۰ است که مقام معظم رهبری فرمودند یا خیر و امروز با توجه به سازوکار‌های موجود، دانشجو باید در میان ضوابط و مقررات مشخصی، در این رویداد شرکت کند و آزادی اندیشه‌ای که هدف این کرسی‌هاست کم‌رنگ است، اظهار کرد: هر پدیده‌ای ممکن است در مسیر تکاملی خود منحرف یا روزبه‌روز تقویت شود. من شخصاً با پیش‌فرض شما که می‌گویید سازوکار در کرسی‌های امروز معین و دست‌‎وپاگیر و موضوعات از قبل مشخص شده است، موافق نیستم؛ چراکه هم تنوع موضوعات بالاست و هم دانشجو، می‌تواند آزادانه چه موافق چه مخالف، در کرسی‌ها شرکت کند. بیش از ۲۵۰ موضوع در کرسی‌ها مطرح شده که همه آن‌ها موضوعات مبتلابه روز هستند.

طرح عمیق مباحث توسط دانشجویان

وی ادامه داد: در دهه ۹۰، برداشت اشتباهی از معنای کرسی‌های آزاداندیشی در اذهان شکل گرفته بود. در سال‌های گذشته، برگزاری کرسی‌ها به شکلی درآمد که هر کسی که کرسی برگزار می‌کند، به نوعی در مقابل حاکمیت قرار می‌گیرد درحالی‌که امروز، شکل برگزاری کرسی‌ها اتفاقا به بیانات رهبری در این باره نزدیک‌تر است. به عنوان مثال در اولین دوره، در خصوص حجاب، هم دانشجویان موافق و هم مخالف، تریبون داشتند.

مرادی با بیان این مطلب که موضوعات اجتماعی به روز در کرسی‌های آزاداندیشی توسط دانشجویان مطرح می‌شود، تصریح کرد: نگاه دانشگاه در برگزاری کرسی‌ها، حل مسئله و توجه به نیاز روز جامعه است تا دانشجو آن‌ها را به صورت علمی، مدون و در چارچوب‌های اخلاقی مطرح کند. کرسی‌های آزاداندیشی مرحله آغازین طرح بحث‌های عمیق اجتماعی و فرهنگی و سیاسی و اقتصادی هستند و در ادامه، این مباحث می‌تواند به صورت مدون درآید و اگر ظرفیت تبدیل آن به راهکار یا قانون یا آیین‌نامه وجود داشته باشد، دستگاه‌های متولی بهتر است پای کار بیایند؛ چراکه صرفا طرح موضوع و تبیین مشکلات، راه چاره نیست.

مشارکت ۴ هزار دانشجو در رقابت کرسی‌های آزاداندیشی استان

دبیر هیئت اجرایی و نظارت کرسی‌های آزاداندیشی خراسان رضوی نیز در گفت‌و‌گو با شهرآرانیوز، اظهار کرد: هدف از برگزاری کرسی‌های آزاداندیشی، در گام اول تحقق منویات رهبری در این حوزه است. همچنین ترویج فرهنگ گفت‌وگوی علمی، نقادی سازنده و تولید ایده‌های کاربردی و تقویت کار تیمی و گروهی از دیگراهداف برگزاری کرسی‌هاست. دانشجو در این محیط، یاد می‌گیرد با رعایت اخلاق اسلامی، گفت‌و‌گو‌های علمی، مستدل و مستند داشته باشد و از حرف‌ها و ایده‌های خود دفاع کند. دانشجو در این کرسی‌ها می‌بیند حرفش شنیده می‌شود و می‌تواند در کشور خود نقش‌آفرینی داشته باشد.

حجت‌الاسلام علی موحدی‌راد با بیان این مطلب که سال گذشته در سطح کشور بالغ بر ۱۱ هزار تیم از دانشگاه‌های آزاد اسلامی سراسر کشور در کرسی‌های آزاداندیشی شرکت کردند، عنوان کرد: در پنجمین دوره این رویداد در سال ۱۴۰۳، ما میزبان ۹۷۰ تیم دانشجویی در قالب ۵۰۰ رقابت علمی در سطح استان بودیم که نسبت به دانشجویی که در استان داریم، رتبه اول ثبت کرسی‌ها را در کشور داشتیم. ۴۵۰ تیم فقط از واحد مشهد بود. با توجه به اینکه هر تیم چهار عضو دانشجو دارد، یعنی نزدیک به ۴ هزار دانشجو در استان در این دوره مشارکت داشتند.

کم‌توجهی دیگر دانشگاه‌ها به اجرای کرسی‌ها

موحدی‌راد ابراز کرد: موضوعات مطرح‌شده در کرسی‌ها در شش محور سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، هنر و معماری و سلامت طراحی شده بود که از این میان، موضوعات اجتماعی بیش از همه مورد استقبال دانشجویان قرار گرفت و بعد از آن موضوعات فرهنگی و سیاسی بود که این موضوع نشان می‌دهد دغدغه‌های اجتماعی و فرهنگی در میان دانشجویان از اولویت بیشتری برخوردار است.

وی خاطرنشان کرد: اگرچه دانشگاه آزاد به عنوان متولی اجرای کرسی‌های آزاداندیشی در مشهد و استان شناخته شده است و ما دستورالعمل سالانه را به دانشگاه‌های دیگر ابلاغ می‌کنیم، اما متأسفانه، تاکنون دانشگاه‌های دولتی و دیگرمراکز آموزش عالی مشهد و استان نسبت به این امر اهتمام لازم را نداشتند و آن‌طورکه بایدوشاید این فرصت را جدی نمی‌گیرند.

رعایت چارچوب‌های اخلاقی و پرهیز از توهین در حین گفت‌و‌گو

احمدرضا براتی، دانشجوی ترم چهارم علوم سیاسی دانشگاه آزاداسلامی مشهد است و عضو تیم‌های برگزیده و راه‌یافته به مرحله کشوری در دوره اخیر بوده است. او درباره کرسی‌های آزاداندیشی می‌گوید: محور انتخابی ما سیاسی بود و تنهاتیم راه‌یافته خراسان رضوی به مرحله کشوری بودیم که در هر دوره رقابتی، موضوعات متفاوتی را انتخاب می‌کردیم که از جمله آن‌ها تأمین منافع ایران در ارتباط با روسیه، بستن تنگه هرمز و پیامد‌های آن بود و اینکه آیا FATF در حوزه تحریم‌ها بازدارندگی دارد یا خیر؟

براتی با بیان این مطلب که برای نخستین‌بار است در کرسی‌های آزاداندیشی شرکت کرده و تجربه خوبی برای او بوده، تصریح کرد: این کرسی‌ها، فضای گفت‌وگوی دانشجویی در محیط علمی دانشگاه را ایجاد کرده است و ما برای بیان مسائل در چارچوب علمی و تخصصی، محدودیتی در بیان موضوعات و به‌چالش‌کشیدن مباحث گروه رقیب نداشتیم. تنهانکته‌ای که به آن بسیار در طول برگزاری کرسی‌ها تأکید می‌شد، رعایت ادب و انصاف و اخلاق در حین گفت‌و‌گو یا نقد گروه مقابل بود؛ حتی اگر می‌خواستیم اشتباه علمی حریف را به چالش بکشیم، تأکید شده بود از کلمات و جملات توهین‌آمیز استفاده نکنیم و ارزش انسانی افراد حفظ شود.

در ادامه حتما بخوانید اعتماد به نسل جوان نقطه طلایی رشد | پای صحبت دانشجویانی که در آینده میهن برای خود نقشی قائل هستند

تجربه کار تیمی و آشنایی با یک رویداد ملی

محدثه رمضانی نیز از دیگردانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد است که در رشته حقوق تحصیل می‌کند و به شرکت در برنامه و گروه‌های جمعی علاقه دارد. او درباره حضورش در کرسی‌های آزاداندیشی به شهرآرانیوز گفت: بیش از همه دوست داشتم با روند اجرای فنی و تخصصی یک رویداد ملی آشنا شوم که سازوکار آن به چه شکل است. همکاری و کار تیمی را تجربه کنم و پا به دنیای دانش و تجربه بگذارم. شاید مهم‌ترین دلیلی که باعث شد در این کرسی‌ها شرکت کنم، همین موضوع بود؛ چراکه ما هنوز اول راهیم و نیاز به کسب علم و تجربه داریم.

رمضانی این را هم گفت که تنهامسئله‌ در دوره پنجم برای من که نقش پژوهشگر تیم را داشتم، این بود که ما اجازه دسترسی به منابع دست‌اول دانشگاه و رفرنس‌های معتبر را نداشتیم و مجبور شدیم از جست‌وجوی اینترنتی و کتابخانه‌های الکترونیکی آزاد استفاده کنیم. امیدوارم در دور بعدی، در این حوزه، دانشگاه با ما همکاری بیشتری داشته باشد.

در پایان باید بگوییم آنچه روشن و واضح است اینکه برگزاری کرسی‌های آزاداندیشی با فرازوفرود‌هایی در طول سال‌های گذشته و امروز رو‌به‌رو بوده و هست و همچنان به واکاوی مراحل اجرا و حمایت مسئولان و اساتید دانشگاه‌ها و دانشجویان باتجربه‌تر نیاز دارد. کرسی‌های آزاداندیشی اگر به فرموده مقام معظم رهبری به محفلی برای رقابت گفتمانی تبدیل و منجر به توسعه علمی و فرهنگی و اجتماعی کشور شود و دستاورد‌های آن عملیاتی شود و به مرحله اجرا و قانون و آیین‌نامه‌ها برسد، به هدف خود رسیده و اگر صرفا در چارچوب اتاق‌های دانشگاه و محافل و رویداد‌های مسابقه محور بماند، فرقی با دیروزش نکرده است؛ اما آنچه روشن است تمرکز و اعتماد مسئولان بر نیروی جوان دانشجوست که به دنبال توسعه و رشد و تحول هستند و می‌توانند امیدآفرین باشند.